Scolnan a bati alarma cerca mayornan
ORANJESTAD (AAN): Den fin di siman, DIARIO a ricibi confirmacion di diferente mayor, kendenan a mustra cu nan a wordo adverti door di cabezante di scol di nan yiu, cu nan tin di ta alerta e dianan aki pa check nan yiunan, como cu ta varios alumno di Scol Preparatorio (‘kleuterschool’) na Aruba a wordo manda cas, como cu nan curpa a yena cu rash cu ta indica cu nan tin ‘Cendepaga’, cu ta un malesa ocasiona pa e virus di ‘varicella-zoster’.
Nan ta pidi mayornan pa si acaso nan detecta cu nan yiu tambe ta hayando e blaarnan aki na nan curpa y principalmente na cara y nanishi, pa por fabor no manda muchanan aki scol pa e dianan aki.
Cendepaga riba mucha ta un malesa infantil comun y generalmente inofensivo. E ta presenta principalmente cerca muchanan di entre 1 y 10 aña di edad. E ta contagioso, como cu e ta plama door di tosamento, niester, of contacto direct cu e blaarnan.
Tur hende mester sa, cu bo ta bay haya e malesa aki solamente 1x biaha den bida, como cu esey lo produci inmunidad pa henter bo bida largo despues.
Cendepaga ta presenta cu e siguiente sintomanan. E mucha ta haya keintura leve, acompaña pa cansancio inespera. Manchanan cora ta presenta riba cuero, y despues esaki lo bira un ‘bulto’, pa despues e blaarnan yena cu liquido.
Aki ta unda cu tin di bay cuidadoso, como cu e blaarnan aki ta cuminza grawata inmensamente. Fuera di esey ta yega un momento, cu e blaarnan aki lo plama riba henter e curpa di e mucha, incluyendo cuero di cabez, boca, y su genitalnan. E blaarnan aki lo bay seca, y bira ‘seco’ despues di algun dia.
En general, bo no mester bay cu e mucha pa Docter, pero tin excepcion. Djis percura pa bo hiba e mucha pa un profesional medico, asina cu bo ta nota cu e mucha ta birando hopi malo, of ta hasta actua bastante ‘suf’.
Bay Docter tambe na momento cu e blaarnan bira inflama, pues nan ta mas cora, ta birando doloroso, y ta haya yena cu pus. Principalmente si diripiente blaarnan aparece den wowo. Bay Docter tambe ora cu e mucha cuminza haya keintura halto cu ta dura hopi tempo. Lo mas urgencia ta pa bay hiba e mucha Docter asina cu e haya problemanan pa hala rosea.
Ta bon pa consulta cu Docter tambe, si acaso bo yiu tin inmunidad reduci, of ta sufri di un of mas malesa cronico.
Docentenan a bisa cu aworaki na 2025 nan a mira mucho mas caso di Cendepaga, compara cu mesun temporada di 2024, y hasta 2023 mes. Algun hende ta asombra, cu apenas scol a cuminza como un siman y mey atras, y ta caba ta parce cu e malesa a plama algun caminda.
Aworaki na comienzo di September, lo tin di spera informacion di autoridadnan di Salubridad Publico pa informa si acaso na Aruba lo por tin un cuestion di brote di malesa aki of no. Hecho ta cu pa algun tempo tin advertencia pa e peligro cu sarampi lo por lanta cabez atrobe debi cu tin hopi hende cu no ta lagando nan yiunan haya vacuna.
Mientras tanto, mayornan ta ser pidi pa si acaso bo ripara cu bo yiu lo por tin Cendepaga (conoci na ingles como un tipo di ‘Chickenpox’) pa miho no laga bo yiu(nan) bay scol por lo pronto pa asina purba na reduci mas contagio di muchanan na Aruba.
https://diario.aw/categories/noticia/general/varios-mucha-na-scolnan-preparatorio-contagia-cu-malesa-cendepaga#sigProId6abfbf08ed