Investigacion recien ta revela rastro di Sefarditanan den pasado di Aruba

Investigacion recien ta revela rastro di Sefarditanan den pasado di Aruba

Entrevista cu Antropologo y Historiado, Blanca De Lima:

*Estudio ta trece claridad riba e aporte hudiu-sefardita na Aruba den siglo XVIII-XIX 

ORANJESTAD (AAN):   Recientemente a keda publica den e revista Brasilero 'Arquivo Maaravi' (Revista Digital de Estudos Judaicos da UFMG) un articulo masha interesante cu e titulo Sefartidas en Aruba: al rescate de una historia (XVIII-XIX).

            E articulo aki ta e resumen di e investigacion realisa door di dr. Blanca De Lima Urdaneta, Historiado y Antropologo Social cu un amplio trayectoria profesional na Venezuela, Mexico y otro paisnan.

            For di 7 aña pasa, Blanca de Lima ta residencia na Aruba for di unda e ta sigui realisa su investigacionnan.  Naci na estado Falcon, Venezuela y tambe cu nacionalidad Spaño e ta conta di e motibonan cu a inspir'e pa haya sa mas di e conexionnan entre estado Falcon y e islanan ABC.

              Den entrevista exclusivo cu DIARIO el a splica mas tocante e investigacion cu el a caba di publica y el a duna di conoce cu progresivamente, a traves di e investigacionnan a conoce hopi mas aspecto di e bida economico, social y cultural di e islanan Aruba, Bonaire y Corsou.

            Su prome acercamento tabata cu Corsou. Tin miles di documento cu ta conecta estado Falcon cu Corsou, a remarca. El a studia y ta sigui studia hopi di cerca e comercio entre estado Falcon y Corsou, cu a fungi den e epoca Colonial como e "isla madre" y centro economico, administrativo, politico cu tabata marca e pauta pa e otro islanan.

            Ora cu Blanca a bin biba na Aruba su enfoke a dal un buelta y a inicia su interes den e historia di Aruba. Pa motibo cu durante hopi aña a traha riba e tema economico, a topa un y varios biaha cu e 'sefarditanan' (sefardi/sefardita) cu a biba na e islanan ABC, Blanca De Lima a splica.

            E sefarditanan tabata comerciantenan poderoso den terminonan general. E prome pensamento cu a bin den su cabes tabata pa bishita Archivo Nacional Aruba caminda el a haya un tremendo acogida mescos cu e aporte brinda pa Iglesia Catolico.

            De Lima a agrega cu mas di 30 aña el a dedica na haci estudionan riba e relacionnan entre Venezuela y e islanan ABC y loke e sefarditanan a haci na Aruba pasobra semper e enfoke tabata riba kico e sefarditanan a haci na Corsou.

            Asina el a acerca mas y mas na e tema y cuminsa haya mas documentonan. Na dado momento el a compila e cantidad suficiente di material como tambe suficiente espacio di reflexion y a cuminsa skirbi. Tocante e sefarditanan na Aruba tin masha tiki informacion, Blanca a remarca. 

Kendenan tabata e sefarditanan?

            E sefarditanan tabata un grupo di hudiu cu su origen ta di Spaña y Portugal. Nan a yama “sefardita” pa motibo cu “Sefarad” ta un palabra antiguo cu ta referi na Spaña den idioma Hebreo.

            Despues cu nan a ser forsa pa bandona Spaña den aña 1492 (cu e Edicto di Alhambra) y Portugal poco despues, hopi di nan a huy pa paisnan manera Turkia, Maruecos, Hulanda, Corsou y otro luganan den Caribe y Medio Oriente.

            E sefarditanan a trece cu nan un cultura rico, idioma propio (cu yama Ladino of Hudiu-Spaño), y un manera special di practica nan fe hudiu. Na Corsou, por ehempel, e sefarditanan tabatin un rol hopi importante den historia y desaroyo di e isla. 

Investigacion riba e sefarditanan na Aruba

            Mirando e bashi di informacion cu tabatin pa loke ta Aruba, Blanca De Lima a dicidi cuminsa yena esaki. Asina el a haya nombernan, gruponan familiar, actividadnan economico, conexionnan cu estado Falcon y cu peninsula di Paraguana.

            Asina a surgi di manera casi automatico e texto, De Lima a expresa.

            Keda pendiente ya cu den un otro articulo lo sigui elabora riba e entrevista aki cu Blanca De Lima y su investigacion tocante e sefarditanan na Aruba.