Unda e balornan tradicional di respet a keda

Unda e balornan tradicional di respet a keda

Muchanan ta bay school, e grandinan ta bay les.

Pero e pregunta ta keda “ki dia ta bin e educacion cu ta inclui balornan, manera y cortesia.

Pasobra ora cu bo scucha e hobennan den sitionan publico,  ora bo observa e comportamento y scucha e vocabulario cu nan tin pa combersa, bo por nota facilmente cu aunque nan ta bay school y ta siña e reglanan basico di matematica,  sa ken ta Christofer Columbus, y di cua banda nos curazon ta, no tin e siñanza di balornan y bon manera.

E balornan tradicional di respet y cortesia of con cu bo kier yama nan, a bay perdi poco poco y ya ta parce cu nan no tin ningun sentido, mas ainda, casi nan ta den fase di extincion.

Tin biaha ta parce cu ora bo tin bon manera cu bo ta decente y honesto bo ta un “nerd” y esun cu ta mas grosero y mas e ta grita,  ta haya mas atencion.

Muchanan ta wordo siña for di tempran cu yora no ta cos di mucha homber y for di chiquito nan tin cu mustra nan hombreza “cu golpi”,  y ta hinca den e mucha muhernan mescos y si nan dal bo, dal nan bek.

Y di ken e culpa ta?

 Mayoria di biaha nan ta culpa e schoolnan, pero mi ta kere cu ta nos mes ta culpable di tur cos,

tatanan y mamanan, pasobra nos ta laga e tarea ey pa school ora cu ta na cas ta na unda ta cuminza cu e prome lesnan.

Ora cu e muchanan bay school ya nan tin e base di nan formacion,  ya nan mester sa con pa comporta nan mes cu otronan, con pa trata cu adultonan, maestronan, con pa actua den sitionan publico,

compronde cu ariba caya no ta tira sushi, cu no mester bisa palabranan vulgar y cu mundo no ta solamente di nan, sino cu e ta pertenece na otronan tambe.

Balornan ta yuda nos pa convivi  como sernan humano,

 y esaki no mester ta exclusivamente un asunto di empresanan grandi,

di gruponan civico, clubnan, gremionan di institucionnan politico of di meneernan.

 E balornan mester ta e pilar di e convivencia sano entre sernan humano, e balornan individual,

e balornan familiar, di balornan social y hasta di balornan nacional, como nacion.

Pero si nos ta interesa di berdad pa haci cambionan positivo den nos yiunan, nos mester cuestiona con nos propio balornan mes ta, si nos ta honesto, generoso y considera y mas importante puntra nos mes di ki manera e ta afecta otronan un bida sin balornan.

Gobiernonan, school, entidadnan, medionan di comunicacion y mas cu claro, e famia mester pensa den campañanan, plannan of programanan pa recupera e elementonan perdi aki, pasobra ya e hobennan no ta e futuro, nan ta e presente.