Solushonnan natural na Bonaire pa un ambiente di biba mas sigur y saludabel

Solushonnan natural na Bonaire pa un ambiente di biba mas sigur y saludabel

Rapport nobo a trece dilanti

KRALENDIJK: E investigashon di Wageningen University & Research (WUR) ta mustra cu tin potencial na Bonaire pa usa solushonnan basa riba naturalesa contra e consecuensianan di cambio di clima.  Ta ser premira cu lo bay tin tempo ekstremo mas frecuentemente. Pa atende cu e senario di clima aki ta nesesario pa tin un asercamentu integral. Mas maneho di naturalesa y awa ta krea un ambiente di biba mas sigur y mas saludabel den e area urbano di Kralendijk.

   E investigashon aki a ser realisa riba encargo di Wereld Natuur Fonds (WWF-NL), cu ta compromete na traha hunto cu naturalesa pa solushona problemanan sosial.

   Yobida ekstremo di awa na november 2022 tabatin un impacto pa dianan largo riba e comunidad Boneriano. Cayanan na Kralendijk tabata bou di awa y e awa a mescla cu substancianan contaminante y tambe cu awa di riool. Esaki tabata dañino pa rifnan di coral rond di e isla. Hospital tabata cera pa dos dia, excepto pa casonan di emergencia, y scolnan a cera pa un dia. WUR ta constata cu tin scarcedad di tera (saludabel) cu por absorba awa y asina yuda pa e awa bay. E falta di vegetashon y falta di un bon sistema di maneho di awa ta cousa hopi erosion y problema cu awa sushi. Esaki ta aumenta e riesgo di inundacion di santo, lodo y awa sushi cu ta bay resulta den laman, loke tin un efecto negativo riba rifnan di coral.

   E perspectivanan relashona cu cambio di clima (cambio den patronchinan di wer, inundashon y subida di nivel di lama) ta subraya e urgencia pa traha riba resistensia contra cambio di clima na Bonaire. Implementacion di ‘Solushonnan basa riba Naturalesa’ (SbN) por yuda den esaki. SbN ta iniciativanan cu ta proteha, restablese y maneha tera y laman (manera refnan di coral, pal’i mangel y graslanden) di manera sostenibel y alavez ta atende desafionan sosial (manera entre otro cambio di clima, derechonan civil, desigualdad economico y sobreconsumo di recursonan natural).

   Crecimentu nobo di e vegetashon, reduccion den cantidad di cabrito cu ta cana los, hacimento di cunucunan berde atrobe y tambe maneho di awa ta yuda mehora e infiltracion y retrasa e baymento di awa sushi den lama. Ademas drechamento di rooinan y zonanan di bufer tambe ta yuda retrasa e baymento di sushedad den lama. Mas espacio berde y maneho efectivo di awa ta percura pa un ambiente di biba cu ta mas sigur y mas saludabel den e area urbano di Kralendijk.

   Cu algun cambio chikito, edificionan tambe por ser hasi mas resistente contra cambio di clima. Captura di awa for di daknan ta reduci por ehempel e riesgo di inundacion y ta forma un bufer di awa dushi pa temporada di secura. Un otro adaptashon ta pa gradualmente elimina beerput y septic tanks, anto introdusi un bon sistema pa atende cu awa di cloaca.

   E investigacion exploratorio aki por ser mira como un preparacion pa un analisis mas profundo tocante aplicashon di SbN na Bonaire. Den un siguiente investigashon, e sistema hidrologico y caracteristicanan di e suela mester ser studia miho. WUR ta recomenda pa implementa un proseso di diseño di transicion caminda diferente partido interesa, esnan cu ta fiha maneho, y comunidatnan local, ta partisipa den implementacion di solucionnan natural. “E sector Hulandes di maneho di awa y suela ta pertenece na e top mundial. Pues cu esei Hulanda ta ekipa pa haci Hulanda Caribense resistente contra cambio di clima. Mi ta spera cu e estudio aki di WUR ta un impulso pa Entidad Publico Bonaire, gobierno Hulandes y sector di awa Hulandes pa tuma e conseho na serio y laga naturalesa ta e guia den maneho di espacionan publico na Bonaire”, asina eksperto di solucionnan climatico Merijn Hougee (WWF-NL) a bisa.

   Un combinashon di sosten politico y finansiero di e gobierno nacional Hulandes por ta un punto di salida pa Entidad Publico Bonaire (OLB) pa traha riba mas solushonnan natural. Un Bonaire resistente contra cambio di clima por ser realisa pa medio di cambionan riba diferente area, un mihor comprondemento di e sistemanan natural di e isla, y integrashon di solushonnan natural den e vishon di e isla.  E potret ta pa cortesia Casper Douma.