E kier inculca e balor y aprecio tambe
ORANJESTAD (AAN): Diasabra anochi durante un presentacion excepcional na Biblioteca Nacional Aruba, Eduard Pieters di fraccion di PPA, tabata presente pa haya sa mas di e historia di nos idioma Papiamento. “E textonan mas bieu na Papiamento” tabata topico di e charla dirigi pa Ramon Todd, un experto linguistico, cu a mustra cu Papiamento ta un idioma cu ta hopi mas bieu y mas profundo cu hopi hende ta kere. Pero mientras cu e presentacion mes ta lanta orguyo, e realidad den sala a lanta preocupacion: presencia principalmente di e personanan di tercer edad.
“Esaki, pa mi, no ta un detaye chikito, sino un alarma grandi. Un señal di un sociedad cu, si no wak bon, por perde un di su tesoronan di mas grandi: su idioma”.
Nos idioma ta un herencia, pero ta nos obligacion pa manten’e bibo. Un carta di 250 aña pasa, ta muestra di nos historia, pero conoci pa poco hende.
“Durante e charla nos a tende cu probablemente tin texto skirbi den Papiamento for di mas cu 250 aña pasa, pero esun mas bieu cu a descubri te awo ta di aña 1775. Esaki ta mustra cla cu nos idioma no ta “chikito,” ni “simpel”: e ta profundo, historico y victorioso. Pasobra e mesun idioma aki a sobrebibi sclabitud, colonisacion, post colonisacion y discriminacion, pero awe ta hay’e den un tipo di olvido pa falta di interes di nos hobennan y poco maestro cu a specialisa den e idioma Papiamento.
Crisis silencioso: Pieters a mustra riba e falta di Interes den generacion hoben. El a indica cu ta lamentable cu e charla, un evento cultural, di identidad y conocemento, no ta logra atrae generacion hoben. Mester compronde cu si nos hobennan no ta conecta cu nan idioma, nos identidad como pueblo ta core e risico di bay perdi.
Nos ta prefera Ingles? Logico. Ta esaki nos yiunan ta tende for di chikito. Ta idioma di YouTube, TikTok, etc. Pero aki ta warda nos un responsabilidad: si nos no inculca balor y aprecio pa Papiamento for di edad chikito y consistente, nos no por spera patriotismo na edad di 16.
“Ta apenas dos aña pasa Aruba porfin a tuma e paso historico pa incorpora Papiamento na scol basico y introduci lesa y skirbi na Papiamento. Pero si nos no keda consistente, si nos no sostene e idioma den scol primario y secundario den tur materia, na cas, den media, den comunidad, e no ta biba,” Eduard a vocifera.
Papiamento ta nos bos, nos pasado, presente y nos futuro. Loke ta admirabel ta, cu e generacion mayor aki, ta mustra nos cu nan tin e amor y e sed pa conocemento. Pero nos no por sigui depende unicamente riba nan.
Finalmente Eduard Pieters ta expresa cu: “Nos mester traha strategicamente, door di inculca Papiamento den nos muchanan for di chikito. Pero tambe crea actividadnan cu ta atrae nos hobennan. Y duna nos idioma presencia digno den media, den tecnologia, na scol, musica, teatro y den gobierno. Sino, nos ta crea un generacion cu por canta nos himno, pero no ta sinti nada. Y esey ta un riesgo cu Aruba no por permiti pa pasa. Nos idioma ta un tesoro nacional y nos no por lag’e muri”.