Anouk Balentina mustrando riba concientizacion riba Dia Mundial di Medioambiente

Anouk Balentina mustrando riba concientizacion riba Dia Mundial di Medioambiente

ORANJESTAD (AAN): Diasabra cu a pasa, tabata Dia Mundial di Medioambiente, y e biaha aki el a enfoca riba e restauracion di ecosistemanan y ta hiba e lema: "Reimagina, recrea, restaura".

   Anouk Balentina ta un hurista y activista medioambiental, y algun luna pasa a entabla un caso como habitante contra e kimamento di sushi na Dump di Parkietenbos.

   Den un relato, Balentina ta splica loke ta un ecosistema y pakico e ta importante.

   Un ecosistema ta un unidad cu ta consisti di organismonan bibo cu ta depende di otro pa sobrevivi y cu ta comparti e mesun habitat. Ecosistemanan ta fundamental pa nos sobrevivencia. Ecosystemanan ta absorba mitar di e emisionan di C02 cu humanidad ta genera, door di entre otro fotosynthesis door via matanan y absorbacion door di awa di lama.

   Ecosistemanan ta provee equilibrio den nos medioambiente, manera regula e clima y controla erosion pero tambe ta provee equilibrio cultural asocia cu turismo.

   Ehempelnan di ecosistemanan na Aruba ta nos mangelnan y nos coralnan. Den cuadro di turismo por pensa riba e escohencia pa bin Aruba, por ehempel pa snorkel of scubadive pa observa nos bunita coralnan y bida marino of simplemente pa bishita nos beachnan dorna cu santo blanco procedente di coralnan of nos esplendido mangelhalto.

   E futuro di nos ecosistemanan:

   Den actualidad, e actividad humano ta un di e factornan principal cu ta poniendo e supervivencia di nos ecosistemanan den peliger.  Por menciona na prome lugar e contaminacion causa door di un mal maneho di desperdicio manera na Parkietenbos y industrianan manera Web, pero tambe e uso excesivo di materialnan no biodegradable manera plastic, cual ta strobando nos ecosistemanan pa regenera.

   Den e sentido aki ta fundamental y urgente pa haya colaboracion y accion inmediato di gobierno pa frena efectonan debastador. Manera hues a stipula den caso recien di Refineria Isla na Curaçao y tambe den caso internacional Urgenda, gobiernonan tin e obligacion a base di tratadonan internacional pa bin cu leynan y medidanan pa reduci daño ambiental y reduci emision di CO2.

   Aruba no tin leynan necesario pa por garantisa proteccion di nos naturalesa y medioambiente. Locual tin den nos leynan vigente no ta duna e garantia y proteccion necesario. Tambe ta falta control estricto, supervision y enforsamiento ariba e leynan existente.

Gobierno tin obligacion pa contribui na educacion y consientisacion di e ciudadanonan riba e tema aki. Gobierno mester ta un ehempel pa e ciudadano y recorda e ciudadano frecuentemente pa kico cuida nos ecosistema ta asina importante pa por sobrevivi na e mundo aki.

   Generacion Restauracion: reimagina, recrea y restaura:

   Durante demasiado tiempo, nos a permiti pa destruccion (consiente y inconsiente) di nos ecosistemanan tuma lugar. E perdida di ecosistemanan ta privando ful mundo di suministro di oxigeno. Nos no por permiti esaki mas. E emisionan global di gasnan, manera C02, ta keda aumenta y nos planeta ta un paso pa un cambio climatico potencialmente catastrofico.

   E pandemia di COVID-19 tambe a demostra con desastroso e consequencianan di perdida di ecosistemanan por ta. Door di a reduci e area di habitat natural di nos animalnan, nos a crea condicionan ideal pa e patogenonan, incluyendo coronavirus, por propaga.

Restaura nos ecosistema ta nifica  preveni, stop y reverti e dañonan.

   Pa e motibo preciso aki e Decenio di Nacionan Uni pa Restauracion di Ecosistemanan (2021-2030) a presenta un mision global pa reviva miles di miyon hectar di tera y lama. Solamente cu ecosistemanan saludable nos por mehora nos medionan pa sobrevivi, contra-aresta e cambio di clima y para e colapso di biodiversidad.

   E restauracion di nos ecosistemanan ta un tarea global y tin un escala enorme, pero tambe e ta inclui accionnan chikito cu cada un di nos por realiza diariamente. Algun ehempel ta cultiva y planta mata, contribui na un Aruba mas limpi reduciendo nos desperdicio, reusa, rechasa materialnan cu por end up den nos naturalesa, por ehempel recibonan/ documentonan di papel por pidi pa hayanan digital, usa termo den lugar di cada biaha cups di plastic, si tin cosnan cu por reusa p.e. por regala na esnan cu si por haci uso di nan, no laga nos sushedad atras y si bo topa algun sushedad, apesar no ta abo a bente eynan por recohe esaki. Tambe nos por preveni mas daño door di consientisa otronan riba e tema.

   Pueblo mester corda cu nos medioambiente ta di nos tur. Cada accion cu bo ta tuma por contribui na  proteccion of destruccion di nos ecosistemanan. Nos deber y responsabilidad ta pa debolbe e fabor na naturalesa haciendo tur locual ta den nos alcanse pa protehe.