Na urna electoral palabra ta keda na tur ciudadano !

Na urna electoral palabra ta keda na tur ciudadano !

E momento a yega pa Aruba acudi na urna electoral.  E participantenan na e proceso electoral, ta cambia cada eleccion no solamente pa loke ta trata partido y candidato, pero tambe pa loke ta trata votadonan.

Tin cambio den e loke ta wordo yama “kiesregister” di 2021 compara cu 2017 hustamente pa motibo di e exigencianan di ley kende ta participa na eleccion pero tambe e cambionan natural di un comunidad.

E dos factornan aki ta intimamente liga na otro pa sigura un bon funcionamento di e sistema democratico.

Cambionan den composicion di comunidad ta refleha nan mes directamente den e registro di votadornan, cu ta wordo prepara a base di informacionnan di Censo, cu mester scrap nomber di personanan cu morto a ranca for di nos comunidad pero tambe personanan cu ya no ta inscribi na Aruba.

Di otro banda tin nombernan nobo den e registro di votadornan pa asina tur persona cu a alcansa awor e edad minimo pa vota of a wordo inscribi na Censo como persona cu a establece nan mes na Aruba y ta cumpli cu e profil legal di votador, por haci uzo di nan derecho di voto.

E kiesregister pues ta dicidi kende ta bay vota y ta di e votadornan aki ta bini e personanan cu ta subi un lista politico pa como candidato nan haya permiso pa bay representa Pueblo den Parlamento.

Na urna electoral e proceso democratico ta haya cumplimento y Aruba ta dicidi kende lo drenta Parlamento, e ala di gobernacion di e pais a base di Trias Politica, e tres pilarnan di gobernacion cu ta Parlamento, Gobierno, Husticia.

E separacion di poder mester duna Pueblo garantia cu no tin poder dictatorial na e pais.

Segun e concepto democratico, gobierno ta di Pueblo. Pues mester compara gobierno, como un negoshi den cual tur ciudadano cu ta cumpli cu e concepto legal di ciudadano segun Censo, ta participa.

Den un empresa priva, ta topa cu e Hunta di Comisarionan cu ta representa e propietarionan di e empresa. Den nos sistema di gobernacion, Parlamento ta e Hunta di Comisarionan, cu ta dicidi kico e Gerencia di e empresa (den e caso aki pais Aruba) ta bay haci.

E gerencia di e gobierno di Pueblo pues ta bira loke nos ta yama Gobierno, cu ta e Conseho di Ministronan, cu ta wordo forma dor di un mayoria den Parlamento.

Esaki ta necesario pa motibo cu mescos cu den un empresa cu hopi propietario, ta dificil pa tanto hende dicidi hunto riba tur loke mester pasa. Pues e Conseho di Ministro mester ehecuta e trabounan di tur dia pa tin gobernacion y pa esaki tin e aparato gubernamental, e companianan di gobierno pero tambe instancianan oficial independiente.

Gobernacion total di Aruba ta basa riba ley cu no solamente pa Husticia ta importante. Husticia ta ocupa su mes cu e e bon conducta di ciudadanonan enfrente leynan pa e pais funciona (leynan penal) y e leynan civil cu ta regla e bon relacion entre ciudadanonan, nan empresanan y tambe gobierno.

Pa un miembro di Parlamento cumpli cu su trabou, ora e ta defende interes di Pueblo den Parlamento, e no por wordo persigui den Corte pa loke e ta trece dilanti pa sostene su punto di bista. Esaki ta wordo yama inmunidad Parlamentario.

Mayoria den Parlamento ta dicidi riba leynan di e pais, cu nan ta aproba si e leynan ta bini di Gobierno of di Reino. Un Miembro di Parlamento por traha Ley, cu Parlamento mester discuti y aproba. Parlamento por cambia Ley.

Parlamento ta dicidi riba tur placa di Aruba. Un Gobierno mester tin aprobacion di Parlamento pa e gasta placa y mester duna cuenta pa tur placa cu e gasta a base di calculacionnan (presupuesto) cu Parlamento ta aproba.

Si bira necesario pa bini cambio den e cifranan anual calcula, Gobierno ta presenta na Parlamento un suplemento di presupuesto.

Ni Gobierno, ni Parlamento, ni Husticia por actua na forma secreto of contra Ley. Esaki ta  haci Aruba pues un Estado di Derecho ya cu ciudadano, Parlamento, Gobierno y Husticia, mester tene su mes na Ley.

Aruba como parti di Reino ta basa riba un areglo legal yama Monarkia Constitucional.  Gobernador na nomber di Rey tambe ta parti di Gobernacion di Aruba den cual Rey ta tene su mes na e orden Constitucional di e pais.

Na momento cu e proceso electoral cuminsa dia 25 di Juni, palabra ta keda na tur ciudadano, cu segun ley mester vota segun nan concenshi.

Ley ta castiga compra y benta di voto cu fabor. Ley ta castiga cualkier intento pa forsa un persona vota pa un candidato.

Cada ciudadano segun su concenshi mester vota pa e personanan cu ta capaz pa representa Pueblo y percura pa un gobernacion husto, productivo pa henter comunidad, na bienestar di tur hende.

Dia 25 di Juni 2021 ciudadanonan ta dicidi riba nan futuro na un forma directo pasobra loke pasa na e pais, ta decisivo pa bienestar di cada ciudadano.