Otro paisnan ta celebra Noche Buena
ORANJESTAD (AAN): E custumber di hopi pais latino, ta cu nan celebracion di Pasco 25 di December, ta wordo festeha e anochi prome, conoci como ‘Noche Buena’.
Pero pa Arubianonan tradicional, e celebracion mes ta riba Pasco 25 di December.
Pasco mainta ta festeha esaki cu habrimento di regalo y e desayuno tradicional. Portanan di cas ta keda habri henter dia pa warda bishita di famia y amigonan y esaki tabata hopi. Despues di misa tambe tabatin otronan cu ta bay bishita bisiña, famia y tambe henter famia ta bay cerca madushi y padushi.
Cuminda tabata Carne y Cabrito cushina na forma delicioso pasobra e tabata na abundancia na Aruba.
Bebida tabata e Coecoei y Ponche Crema traha aki mes pa hende muhenan. Tambe ta bebe Rom y ‘Jenever’ (Yanefro) pa hende homber, como cu cerbes tabata scars Awendia si ta uza cerbes.
Pasco ta un celebracion cu nos no mester laga pasa sin mas. Ta momento cu famia ta bini hunto pa comparti cu otro y desea otro Bon Pasco.
Departamento di Cultura (DCA) di Aruba a suministra e detayenan aki pa mustra con temporada di Pasco di Nacemento ta un dushi temporada di celebra cu famia.
Pa blancha cas: For di siglo 18 y cuminsamento di 19, na Aruba masha poco hende tabata biba. E celebracion di Pasco di Nacemento tabata sigui, pasobra maske con humilde nos hendenan ta, semper tin algo pa ofrece famia y bisiña. E tempo aya durante fin di aña tabatin masha hopi ambiente mes. Tur hende tabata prepara pa e yegada di Pasco.
Manera ta costumber di tur Arubiano cu un bes pa aña, prome cu e dianan di Pasco ta haci limpi, tanto paden y pafo di cas. E Arubiano ta orguyoso di su cas. Tur cos ta haya verf nobo te hasta e dak. Mayoria di e casnan di e tempo aya tabatin color blanco of geel, pasobra nan tabata verf nan cu kalki, como cu verf no tabata obtenible ainda e tempo ey. Y nan tabatin e sabana ta limpi bari.
Con e proceso di verf cas ta wordo haci? Nan tabata lanta mainta trempan, sea cana of bay cu burico pa busca kalki pa mescla cu algo, pa verf e cas. E kalki aki mayoria biaha tabata obtenibel riba rif. Pa core cu e mal spirito y trece bon suerte y bendicion, nan tabata tira aloë den e verf. Tambe esaki ta pa haci e verf seca mas lihe. E manera ey, di e tempo aya, nan tabata yama ‘blancha cas’.
Pasco semper ta trece un bon ambiente y hende tabata traha adorno di Pasco na cas mes. Cu sinta di tur color tabata traha tur clase di adorno pa pega na muraya y colga den cas. Popchi di paña, borda y gehaak tabata ser uza. Cortina nobo of di aña anterior ta sali fo’i den cashi. Como cu e tempo prome no tabatin vloer di cement of mosaico tabata busca santo blanco pa basha riba e vloer y dilanti di e porta. Tambe mucha ta haya trabao di polish e vloer di palo of mosaico. Ta mas despues a bin linoleum pa pone riba vloer.
Ta censia cas: A bira un tradicion cu tabata Censia cas prome cu dianan di fiesta pa core cu mal spirito y trece suerte. Kerstboom e tempo ey no tabata ni conoci, asina ta cu nan tabata bay den cunucu coy un mata di leli pone un sinta cora y un flor, y colg’e riba muraya di e cas. E tempo aya no tabatin loke tin awo, esta celebracion di ‘Noche Buena’, unda cada famia ta contribui cu cuminda y bebida, canta aguinaldo y pasa bon.
Poco prome cu 12’or di mey anochi, tur hende tabata sinta y disfruta di un dushi cuminda acompaña cu un kelki di champaña. E muchanan tabata pasa bon pa motibo cu bou di e mata di kerstboom tin hopi regalo cu cada famia tabata contribui pa nan. Antes nan tabata dorna cas cu kerstboom y tabata cende un bela. E bela tabata simbolisa e luz di nacemento di Hesus y e strea cu ta briya pa e mustra e caminda pa stal.
E momento cu mey anochi yega, tur presente ta desea otro un bon Pasco y partimento di regalo pa muchanan ta tuma luga, cu nan cara asina contento.
Asina e preparacionnan pa Pasco tabata tambe cuenta di bay Playa (Oranjestad of Caya grandi) pa cumpra paña y zapato nobo pa bisti dia di Pasco. Na stacionnan di radio cantica bunita di Pasco di grupo tipico y folklorico tabata zona.
Misa riba Pasco: Como cu nos comunidad ta consisti di mayoria hende cu ta Catolico, e baymento di misa ta un parti di e tradicion di Pasco. Otronan lo bisti di mas bunita posibel pa bay atende e sacrificio di misa di mey anochi pa ricibi bendicion. Den e tempo ey nos hende hombernan tabatin e costumber di bisti flus pa bay misa. Hende muhenan cu nan sjaal of sikiera un lenso riba nan cabes.
Despues di misa y desea otro un Bon Pasco, nan tabata bay cas pa come nan cumindanan tradicional. Mucha hombernan ta prepara pa pidi man pa casa, di e mosanan (mucha muhenan) di nan soño despues di misa di Pasco. Serenata di Pasco ta waya den tur skina riba nos isla. Mucha hombernan hoben ta prepara nan cancion di Pasco pa canta pa e galeins y un trio ta bin pa siña e piesa. Ta rek tambu pa toca y ta traha tur clase di cantica.
Pa hopi hende e celebracion di Pasco tabata un celebracion religioso. Nan ta cuminsa cu baymento di misa di Aurora for di dia 16 di december te cu 25 di december, cu ta Pasco. Un total di 9 misa di Aurora. Bispo di Pasco hopi hende ta gusta bay misa di 12or ‘i mey anochi. For di 10’or di anochi caba, mayoria hende tabata bay misa pa sigura un luga di sinta den misa. Tin ambiente solemne of cu canto di coro hunto cu e pesebre cu ta refleha e nacemento di Niño Hesus. Y trece paz den nan curason.
DIARIO ta gradici Departamento di Cultura pa e detaye aki. Di parti di nan tambe, mensahe di Feliz dia di Pasco na pueblo.