Leynan di consenso di Reino COHO y RAft; kico nan ta?

 Leynan di consenso di Reino COHO y RAft; kico nan ta?

Parlamentario Tromp-Lee (MEP):

ORANJESTAD (AAN): Aruba ta den un pandemia di COVID-19 desde 13 maart 2020 y poco poco nos ta recuperando. Pa Aruba por a wanta cabes riba awa y bringa e crisis economico, financiero y social ocasiona pa e pandemia, Gobierno di Aruba mester a acerca Hulanda pa ayudo. Hulanda na su turno a ofrece Aruba sosten di likides den forma di prestamo pa dos aña y mara na varios condicion. Un di e condicionnan ta e dos conceptonan di ley di consenso di Reino yama COHO y RAft. COHO ta para pa Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling y RAft pa Rijkswet Aruba financieel toezicht.

            Mi ta agradecido na Hulanda pa e sosten di likides paso sin e sosten aki Aruba no por a cumpli cu su obligacionnan financiero actual y nobo y nos no por a yuda nos hende y companianan. Den mesun rosea mi no a compronde desde comienso e punto di salida di Hulanda.

             Nos no mester lubida e situacion precario y di chaos cu nos Pais a encontra su mes aden desde inicio di e pandemia di COVID-19: lockdown, airport cera, comercio plat, posibilidad cu mas cu 30.000 lo a perde trabou of entrada, companianan den problema financiero y asina nos por keda sigui menciona. Aruba su situacion financiero y economico a haci cu practicamente posibilidad pa financiamento otro cu Hulanda no tabatin y si tabatin mes Hulanda mester a bay di acuerdo cu esaki.

            Pais Aruba a haya su mes den necesidad y a acerca Hulanda como partner den Reino y a base di Statuto di Reino Hulandes pa ayudo. Aruba a haya su mes completamente dependiente di e ayudo di Hulanda y esaki a pone cu Aruba no por a haci nada otro cu bisa si na e condicionnan stricto cu Hulanda a mara na e sosten aki. Sin e sosten aki Aruba sigur no lo a sobrebibi pasobra sin e sosten aki Gobierno no por a keda funciona, no por a otorga subsidio di salario y tampoco duna sosten financiero na companianan chikito y mediano. 

Ley di consenso RAft

            E ley di consenso RAft ta conta solamente pa Aruba y ta basa den gran mayoria riba un ley, un ley di Reino y dos Protocol existente, esta Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft), Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft) y Procotol Aruba Nederland 2015 y Protocol Aruba Nederland 2019-2021. Cu e propuesta di ley di consenso di Reino aki conseho di minister di Reino lo tin supervision financiero riba nos y e institucion existente CAft lo wordo estableci den un herarkia di ley mas halto di cual lo tin un rol di señala y duna conseho.

            E tareanan di CAft ta entre otro pa tene supervision si nos ta tene nos na e normanan stipula, ta raporta y duna conseho na Aruba y Hulanda y ta supervisa si e agenda di ehecucion ta wordo traduci corecto y den forma responsabel den e presupuesto di nos Pais. 

Ley di consenso di Reino COHO 

Rol di Parlamento

            Como Parlamentario mi ta sumamente preocupa cu e contenido di ambos concepto di ley di consenso di Reino y e motibo pakico nan mester ta den e capa di un ley di consenso di Reino. Autonomia di nos pais ta wordo mina y e funcion di nos como Parlamento ta wordo limita drasticamente. En cambio Hulanda ta haya hopi mas control y poder riba nos pais.

            Pa e motibo aki mi a haci varios pregunta riba ambos concepto di ley di consenso di Reino y tambe a duna critica y sugerencia pa cambio den e verslag cu nos Fraccion a entrega dialuna 16 di mei 2022. Durante e simannan venidero mi lo bay amplia den varios articulo riba e contenido di ambos concepto di ley di consenso di Reino pa asina pueblo ta bon informa di esakinan.