Conoce bo derecho
ORANJESTAD (AAN): E meta di e articulo ta pa splica comunidad kico ta cada un ciudadano su derecho ora e wordo para of deteni door di Polis. E meta di e articulo ningun momento ta pa cuestiona e trabao di Polis, cual ta di respeta.
Ta gradici masha, e cooperacion di abogado mr. Suzette Kock di AncoraLegal pa splica e articulonan di e Ley di Procedura Penal Nobo, pa asina educa y informa comunidad.
LEY DI PROCEDURA PENAL NOBO
Na April 2025, a drenta na vigor e Ley di Procedura Penal Nobo. Den e Ley nobo aki, hopi di e derechonan di un persona considera como un sospechoso, ta poni bon cla y algun otro a ser expandi of agrega.
Hopi biaha durante tratamento di casonan penal, sa scucha sospechoso(nan) bisa Hues cu nan no a declara locual ta para den nan declaracion haci na Polis. Hues ta mustra e sospechoso(nan) cu e declaracion ta firma door e sospechoso(nan). Cu e Ley di Procedura Penal Nobo, tur esaki ta wordo evita.
POLIS MESTER IDENTIFICA SU MES
Polis den uniform of no, mester identifica su mes debidamente ora e para of detene un persona cu e ta considera como sospechoso. E agente di Polis mester duna su nomber, number di identificacion y rango. Abo, como persona cu a wordo para, mester tuma nota di tur esaki pa bo mesun bon. Ley ta exigi pa Polis haci esaki.
POLIS MESTER BISA PAKICO A PARA BO
Agente(nan) di Polis mester bisa bo, promer cu haci cualkier otro pregunta, pakico bo a wordo para, pakico bo ta wordo invita pa bay warda di Polis. E mester duna bo un motibo valido.
POLIS POR PARA BO PA HAYA IDENTIFICACION
Polis por para bo pa pidi bo identificacion. Bo obligacion ta, pa identifica bo mes sea cu cedula, rijbewijs y bisa unda bo ta biba. Bo no tin cu bisa na unda bo ta traha, si bo ta casa of tin yiu(nan).
KICO MESTER PASA ORA DI DETENCION
Ora bo wordo deteni, bo ta protegi pa ley y bo tin derecho riba un abogado. Ley di Procedura Penal Nobo Art 82. ta stipula cu Polis, na e momento di detencion mester informa e sospechoso pakico el a wordo deteni. Polis mester informa di biaha e sospechoso cu e tin derecho di un abogado, promer, durante interogacion y cu no mester duna declaracion, esta cu e por haci uso di su derecho di keda keto.
Ta asina cu Art. 72 di Ley di Procedura Penal Nobo ta stipula cu ora cu Polis para bo, Polis mester tin un sospecho cu bo a haci algo contra ley y puntra pa bo nomber, fecha nacemento, bo lugar di nacemento y bo adres. E articulo di ley ta bisa cu bo tin e obligacion di duna informacion e momento ey.
NO DUNA DECLARACION
Promer cu bo duna un declaracion, Polis mester informa bo di bo derecho di keda keto y di tin un consulta cu un abogado, promer cu e interogacion y di tin un abogado presente den bo interogacion.
E conseho ta pa no nenga di haci uso di e derecho aki. Den e consulta, bo abogado ta conseha bo a base di e informacion cu bo persona dun’e. Entre otro, e abogado por conseha bo si ta necesario pa e abogado ta presente den bo interogacion.
Pakico ta importante pa bo tin un abogado durante di bo interogacion? Declaracion ta ser hinca den otro na Hulandes, dus locual cu abo a bisa den un of otro idioma, ta ser traduci na Hulandes. Si no ta domina Hulandes, bo no tin problema, pero hopi hende no ta domina Hulandes bon suficiente pa por repasa un declaracion y pone su firma bao di e declaracion. Unabes bo firma e declaracion, bo a acepta cu ta esey bo a declara.
Un abogado por controla si e interogacion ta bayendo den bon forma y si e declaracion na Hulandes en berdad ta locual bo a declara. Especial, pasobra mayoria biaha no tin un traductor pa traduci pa bo. Apesar cu ley ta stipula cu bo tin derecho riba esaki. Ta importante pa e abogado ta presente durante e interogacion y tambe pa e abogado lesa e declaracion cu Polis ta pone riba papel cu ta na Hulandes y hopi biaha e sospechoso no ta compronde. Tambe sa pasa cu Polis ta interpreta e declaracion di e sospechoso robez. Polis tambe ta hende. Sa pasa cu e sospechoso tin tendencia di duna declaracion amplio pero esey por perhudica e sospechoso mes. Si un pregunta por ser contesta satisfactoriamente cu un si of no, lag’e na esey. Por bisa solamente Si of No y duna contesta cortico. Corda cu tur locual bo declara, hasta cosnan adicional, por ser uza den bo contra. Sigui conseho di bo abogado.
Ta asina cu ora di detencion, na warda di Polis, e sospechoso ta haya un documento cu ta para bon cla cu e tin derecho di abogado promer y durante interogacion. Abao di e documento ya ta para cu e sospechoso ta destancia di e derecho. No firma ciegamente. Lesa tur formulario bon promer cu bo firma.
DERECHO RIBA UN TRADUCTOR
Articulo 47 lid 3. di Ley di Procedura Penal Nobo, ta stipula cu for di momento di detencion di un sospechoso, e sospechoso tin derecho di tin un traductor durante interogacion. Esaki ta ora cu e sospechoso no ta compronde e idioma den cual e interogacion lo wordo haci. Ley ta stipula cu bo tin derecho di compronde tur loke bo ta wordo sospecha di dje, den e idioma cu bo ta compronde.
Di acuerdo e Ley di Procedura Penal Nobo, e idiomanan cu ta reconoce ta: Ingles, Hulandes, Papiamento. Spaño no ta reconoi. E sospechoso tin derecho di tin un traductor den e idioma cu e ta compronde y tambe por pidi pa e Traductor splica e relato di declaracion cu Polis a haci.
Ta asina cu e declaracion di e sospechoso, Polis ta traduci na Hulandes su den relato y hopi sospechoso no ta compronde Hulandes bon. Den traduccion di Papiamento pa Hulandes, sa sosode cu Polis ta traduci robez. Sa pasa cu durante tratamento di un caso den Corte, e traduccion robez aki ta duna Hues un otro impresion di e sospechoso. Hopi biaha abogado mester hala atencion di Hues cu e traduccion ta robes.