Un parti significativo di e poblacion di Aruba ta luchando cu sobrepeso of obesidad y su complicacionnan di salud asocia

Un parti significativo di e poblacion di Aruba ta luchando cu sobrepeso of obesidad y su complicacionnan di salud asocia

Dr. Jose Sprok:

ORANJESTAD (AAN):   Mientras Aruba por ta renombra pa su beyeza natural y cultura vibrante, tambe tin cu lucha c' un problema di salud cu ta pone presion y ta trece peliger pa e bienestar di su hendenan y e vitalidad di su comunidad.

            Dr. Jose Sprok ta indica cu obesidad, awe a bira un preocupacion global, traspasando fronteranan y afectando comunidadnan independientemente di nan status economico. Aruba, cu ta situa den curason di Caribe, no a keda for di e epidemia mundial aki.

            Estudionan recien ta revela un tendencia preocupante - un parti significativo di e poblacion di Aruba ta luchando cu sobrepeso of obesidad y su complicacionnan di salud asocia.

            Segun e Organisacion Mundial di Salud (OMS), indice di obesidad na Aruba a crece gradualmente durante e ultimo decada. Factornan manera cambio den habitonan di alimentacion, estilonan di bida sedentario, y urbanisacion a contribui na prevalencia di obesidad riba e isla.          Cushina tradicional Arubiano, rico den sabor y frecuentemente halto den caloria, combina cu e crecemento di disponibilidad di alimentonan procesa y 'fast-food', a conduci na un cambio pa dietanan cu ta halto den grasa, sucu, y salo - tur contribuyendo cu subida di peso y obesidad. Aki mester inclui e pasapalo y cumindanan dushi di nos fiestanan.

            Ademas, comodidadnan moderno y avance tecnologico a promove inconcientemente comportamentonan sedentario, cu hopi Arubiano ta pasando oranan largo sinta tras di screen of monitor, en bes di encurasha actividad fisico. E falta di ehercicio, hunto cu mal decisionnan alimenticio, a crea un tormenta perfecto pa e crecemento di obesidad na Aruba.

            Consecuencianan di obesidad ta extende hopi mas leu di solamente estetica. E ta un problema multifacetico cu ta pone riesgo significativo pa tanto salud individual como bienestar social. Obesidad ta un factor di riesgo conoci pa un variedad di condicionnan cronico, manera malesanan di curason, diabetes, stroke, y algun tipo di cancer. Ta pone un carga tremendo riba sistemanan di cuido di salud, cu recursonan limita y esaki ta limita acceso na cuido pa esnan cu mas tin mester di dje.

            Ademas, obesidad por tin consecuencianan social y economico profundo. Personanan cu ta bataya cu obesidad por encontra discriminacion y stigma, cu ta obstaculisa nan oportunidadnan pa empleo, educacion, y integracion social. E costonan economico asocia cu obesidad, incluyendo gastonan di cuido di salud y productividad perdi, por tin un impacto riba e prosperidad general di un nacion.

            Reconociendo e gravedad di e situacion, Aruba por tuma pasonan pa trata e epidemia di obesidad y promove estilonan di bida mas saludabel entre su hendenan. Iniciativanan gubernamental dirigi pa concientiza riba e importancia di nutricion saludabel y actividad fisico mester wordo implementa, cu campañanan educativo dirigi tanto na muchanan como adultonan.          Scolnan mester introduci programanan di educacion nutricional, mientras cu centronan di bario por ofrece lesnan di ehercicio y actividadnan recreacional pa encurasha movecion fisico.

            Ademas, mester haci esfuersonan pa crea un ambiente cu ta sostene desicionnan saludabel. Iniciativanan di planificacion urbanistico mester  priorisa desaroyo di barionan amigabel pa cana y e establecimento di espacionan berde na unda residentenan por envolve nan mes den recreacion na aire liber.

            Banda di esaki, colaboracion entre sectornan publico y priva por conduci na introduccion di opcionnan di cuminda mas saludabel den restaurantnan y supermercadonan, y hacie mas facil pa hendenan tuma desicionnan nutricional.

            No obstante e esfuersonan aki, combati obesidad ta rekeri un enfoke multifacetico cu ta trata e factornan social, economico, y ambiental cu ta contribui na e problema. Solucionnan sostenibel mester envolve no solamente accionnan gubernamental, sino tambe participacion activo di comunidadnan, negoshinan, proveedornan di cuido di salud, y e mesun hendenan.

            Responsabilidad individual ta hunga un rol critico den e lucha contra obesidad. Mientras cambionan sistemico ta necesario pa crea un ambiente cu ta sostene estilonan di bida saludabel, hendenan tambe mester asumi responsabilidad pa nan salud y tuma desicionnan informa tocante nutricion saludabel y ehercicio. Cambionan chikito, manera opta pa fruta y berdura en bes di snacks procesa of tuma e trapinan en bes di lift, por haci un diferencia significativo a largo plaso.

            Awe, fomentando un cultura di aceptacion y sosten ta esencial pa reduci e stigma asocia cu obesidad y pa stimula individuonan pa busca ayudo ora nan tin mester. Promoviendo empatia y comprension, por crea comunidadnan inclusivo unda tur hende ta sinti balora y habri pa pone nan salud y bienestar como prioridad.

            Un manera practico pa sa con bo ta cu bo peso ta uza e formula di 'BMI Body Mass Index' (por uza e pagina di Diabetes Canada BMI calculator). Pone bo peso den kilogram,  y bo haltura den centimeter. E number cu sali ta bo BMI. Di 18.5-24.9 kg/m2 ta normal. Di 25-29.9 kg/m2 ta overweight. Mas di 30 kg/m2 ta obesidad grado I. Mas di 35 kg/m2 ta obesidad grado II. Mas di 40 kg/m2 ta loke nos ta yama obesidad severo, grado III of morbido. 

            Pa conclui, obesidad ta presenta un reto significativo pa salud y prosperidad di Aruba. Sinembargo, cu esfuersonan conhunto y accion colectivo, ta un reto cu por ser supera. Door di implementa strategianan comprensivo cu ta trata e causanan fundamental di obesidad y ta duna poder na individuonan pa tuma desicionnan mas saludabel, Aruba por prepara e caminda pa un futuro unda tur su ciudadanonan por prospera – no solamente fisicamente, pero tambe mental y espiritualmente.