Publico por haya e rapport pa lesa
ORANJESTAD (AAN): Pa mustra e relevancia di e proyectonan di investigacion cu ta wordo haci door di investigadornan na Universidad di Aruba, awo e Universidad a cuminza publica resumen di e proyectonan di investigacion di nan investigadornan na Papiamento tambe poni den e repositorio di nan, na repository.ua.aw riba Internet.
Den e articulo aki, nan ta trece e siguiente proyecto di investigacion na atencion di comunidad.
Luc Alofs a publica un rapport riba ‘Gerichte Groei. Rapport van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen Caribisch Nederland 2050’.
E informacion mes y e resumennan por wordo haya na e website:
E rapport ‘Crecimento Dirigi’ cu ta un rapport riba e Comision Estatal riba Evolucion Demografico den Caribe Hulandes, ta enfoca riba e aumento di poblacion riba Caribe Hulandes (Bonaire, St. Eustatius y Saba) te cu 2050. E aumento den poblacion tin implicacion pa ordenacion di tereno, economia, facilidadnan publico riba e isla. E rapport ta duna recomendacion pa tuma medidanan cu ta permiti hende controla miho e crecimento aki, di forma cu e ta resulta beneficioso pa sociedadnan di Caribe Hulandes.
Esaki ta Resumen: “Crecemento dirigi. Rapport di Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen Caribisch Nederland 2025” - Richard van Zwol, Glenn Thodé, Tamara van Ark, Daniël van Vuuren, Luc Alofs, Gerald Berkel y Arthur Sealy. Pa logra of mantene prosperidad ampliamente na Bonaire, St. Eustatius y Saba na aña 2050, ta necesario pa implementa un política di crecemento demografico. E comision di estado ta demostra cu prosperidad amplio na Bonaire, Sint Eustatius y Saba ta bao di presion.
E posicion socio-economico di e populacion local ta considerablemente mas vulnerabel, compara cu e Hulandesnan Europeo recien yega, cu frecuentemente ta ricibi un salario mas halto. Ademas, e islanan di Caribe ta vulnerabel pa e consecuencianan di cambio di clima. Imigracion desfrena riba e islanan di escala chikito, manera ta e caso awo, ta reinforsa e division di prosperidad y e decadencia den cohesion social entre e residentenan estableci y esnan di afo. Esaki ta loke e comision di estado (State Commission) a indica den e rapport “Targeted Growth” (crecemento dirigi), publica riba 4 di juli 2024.
Pa logra bienestar general amplio ta rekeri escogencia robusto di politica. Debi na e populacion, cu ta enbeheciendo, e demanda pa cuido medico ta aumenta, mientras escasez di trabou ta birando mas grandi. En principio, migracion di labor por cumpli e demanda creciente pa cuido, pero migracion mester enfoca enberdad riba e necesidadnan existente. Ta importante pa ofrece servicio y oportunidadnan na e migrante laboral, incluyendo esnan cu ta regresa na e islanan. Esaki ta crea dilema nobo: cu e fin di alcansa e crecemento previsto, mester haci escogencianan tocante planiamento di espacio, enseñansa y bibienda, manteniendo e gastonan di servicionan publico pagabel.
Teniendo na cuenta e escala chikito y vulnerabilidad di e islanan, no por provee tur servicio publico na Bonaire, St. Eustatius y Saba. Colaboracion, cu por ehempel, hospital y scol na otro paisnan den Caribe y cu e parti Europeo di Hulanda, posiblemente por ofrece un solucion.
Ki cantidad di populacion pa Bonaire, St. Eustatius y Saba ta ofrece un prospecto di prosperidad amplio? Pa contesta e pregunta aki, mester mas dato demografico, cu ta sostene e escogencianan robusto di politica. Solamente cu escogencianan pa crecimento dirigi lo por mehora e nivel di bienestar na Bonaire, St. Eustatius y Saba.