Importante ta pa Aruba gara e momentum pa pone finansa publico structuralmente na ordo

Importante ta pa Aruba gara e momentum pa pone finansa publico structuralmente na ordo

CAft: “Actua awo pa reforsa finansa publico y economia”

*Ta recomenda pa tuma medida, pa cuido di salud y seguridad social 

 ORANJESTAD (AAN):  Diabierna atardi e representantenan di CAft tabata na Aruba y durante un conferencia di prensa a wordo treci dilanti cu economia di Aruba ta creciendo considerablemente desde 2021.

Na 2023, segun e ultimo cifranan di Fondo Monetario Internacional (IMF), e economia lo crece cu 8 porciento.

Pa 2024 ta spera un crecemento di 3 porciento. E recuperacion fuerte aki, acompaña cu medida

fiscal, ta traduci den entrada di belasting y di prima substancialmente mas cu lo locual tabata

presupuesta.

Segun CAft, e entradanan inespera ta considerable, tanto pa pais como pa otro entidad di

sector colectivo. Importante ta pa Aruba gara e momentum pa pone finanzas publico

structuralmente na ordo y haci e economia mas resiliente. Esey por logra door di hiba un

maneho presupuestario prudente, uza entrada inespera pa reduci e debe publico (83

porciento di e PIB na 2023) y hasi inversion cu ta fomenta crecemento. Reforma structural

den salubridad y seguridad social tambe ta aporta na mas resiliencia.

A presenta e proyecto presupuestario pa 2024 na tempo. Esaki ta reforsa derecho presupuestario di

Parlamento. Sin embargo, contrario na e ciclo presupuestario, tin retraso pa loke ta trata informacion

tocante ehecucion y dunamento di cuenta. Ta premira cu entrada inespera den 2023 lo impulsa e surplus

financiero di sector colectivo mucho mas cu e norma di 1 porciento di e PIB. E posicion financiero ta

faborable riba corto plaso, pero tin riesgonan considerabel. E gastonan di interes, cu ya caba tabata

representa 16 porciento di e presupuesto, lo ta hopi mas cu locual a presupuesta. Esaki ta pa motibo cu

e refinanciamento di e prestamo pa ayudo di likides ta mas caro. Como consecuencia, mas cu nunca e

gastonan di interes ta desplasa otro gasto of inversion necesario, y control di gasto ta sigui ta hopi

importante.

CAft su pensamento ta tambe cu inversion ta necesario pa haci e economia mas resiliente y aumenta e capacidad pa genera

entrada.

Aruba a tuma prome bon paso pa haci su sistema fiscal mas robusto cu e Plan Fiscal 2023. Sin embargo,

e sistema di belasting indirecto ta keda fragmenta y door di esey innecesariamente compleho. Colegio di

supervision financiero di Aruba (CAft) ta sigui encurasha, conforme e Pakete Nacional y e

recomendacionnan di IMF, pa simplifica e sistema di belasting indirecto y introduci Impuesto riba Balor

Agrega (IBA/btw) riba corto plaso, manera previamente anuncia. Un sistema mas simpel tambe lo

beneficia cumplimento fiscal. Ta importante pa Aruba aumenta cumplimento fiscal pa garantiza un

distribucion di carga mas ekilibra y asina ei crea espacio presupuestario adicional pa mas inversion cu ta

fomenta crecemento.

Door di desaroyo demografico, si no cambia maneho, e gastonan di cuido y pensioen di biehes lo sigui

aumenta, locual lo genera deficit den futuro. Pa controla gasto den cuido di salud, Algemene

Ziektekosten Verzekering (AZV) ta considerando un marco di gasto. En principio, CAft ta na fabor di un

marco di gasto, di forma cu ora economia ta bayendo bon por acumula e surplusnan y esey por sirbi

como reserva durante contratempo economico. Sin embargo, ta importante cu e marco di gasto no ta

demasiado amplio y cu ta aplica esaki solamente pa contene crecemento di gasto di cuido di salud.

Hustamente awo cu tin surplus enorme, CAft ta recomenda pa tuma medida, pa cuido di salud y

seguridad social por sigui ta pagabel pa e generacionnan futuro.